Leesmotivatie begint met keuzevrijheid

Veel leerkrachten merken dat kinderen in groep vier heel verschillend omgaan met lezen. Sommige kinderen duiken vanzelf in een boek, anderen pakken alleen een boek omdat het moet. Een van de sterkste voorspellers van leesmotivatie is keuzevrijheid. Wanneer kinderen mogen kiezen wat zij lezen, voelen zij eigenaarschap. Ze lezen dan niet omdat het moet, maar omdat het hun eigen keuze is.

Keuzevrijheid is dus niet zomaar een extraatje. Het is een belangrijk middel om kinderen te laten groeien in leesplezier én in leesbegrip.

Waarom keuzevrijheid zo belangrijk is

Kinderen die zelf mogen kiezen, zijn gemotiveerder. Zij voelen dat hun mening ertoe doet. Dat maakt lezen aantrekkelijker en zorgt ervoor dat zij langer blijven lezen.

Kinderen voelen zich autonoom

Kinderen hebben van nature de behoefte om zelf iets te bepalen. Wanneer zij zelf een boek kiezen, ervaren zij dat zij controle hebben. Dit maakt het lezen minder schoolse plicht en meer iets van henzelf.

Kinderen lezen met meer aandacht

Een zelfgekozen tekst sluit beter aan bij hun eigen interesses. Dit vergroot de kans dat ze geconcentreerd blijven tijdens het lezen. Aandacht en betrokkenheid zijn belangrijke voorwaarden voor begrijpend lezen.

Kinderen ontdekken hun eigen smaak

Keuzevrijheid helpt kinderen ontdekken waar zij graag over lezen. Daardoor wordt lezen geen verplicht nummer, maar iets waar zij plezier aan beleven.

Hoe geef je jonge lezers echte keuzevrijheid

Zorg voor een rijke boekenhoek

Een aantrekkelijke boekenhoek met diverse boeken nodigt uit om te kiezen. Zorg voor verschillen in thema, lengte, moeilijkheid en vorm.

Voorbeelden van boeken die goed werken in groep vier

• informatieve boeken over dieren

• korte verhalen met humor

• zoekboeken en kijkboeken

• sportverhalen

• boeken over herkenbare dagelijkse situaties

Hoe meer variatie, hoe groter de kans dat ieder kind iets vindt dat bij hem past.

Bied keuze in opdrachten

Keuzevrijheid hoeft niet alleen over boeken te gaan. Ook in opdrachten rond begrijpend lezen kun je kinderen laten kiezen.

Voorbeelden

• Kies één van drie vragen die je wilt beantwoorden

• Kies zelf een stukje tekst dat jij belangrijk vindt en leg uit waarom

• Kies of je wilt tekenen, schrijven of vertellen wat je hebt begrepen

Door keuzemomenten in te bouwen, voelen kinderen dat hun manier van werken ertoe doet.

Laat kinderen boeken aan elkaar tippen

Kinderen zijn vaak meer onder de indruk van een aanbeveling van een klasgenoot dan van een advies van een volwassene. Boekentips  geven een gevoel van gezamenlijke leesbeleving.

Voorbeeld

Maak een moment in de week waarop kinderen kort vertellen welk boek zij lezen en waarom zij het leuk vinden. Plaats deze boeken daarna zichtbaar in een rek met het bordje: aanbevolen door onze klas.

Dit vergroot de betrokkenheid en nodigt kinderen uit om zelf iets uit te kiezen.

Gebruik mini leesmomenten waarin kinderen zelf bepalen wat zij lezen

Korte leesmomenten van tien minuten werken goed voor groep vier. Laat kinderen in die minuten zelf bepalen welk boek zij pakken. Het doel van deze momenten is plezier, niet prestatie.

Voorbeeld

Begin de dag met een tien minuten durende stille start waarin iedereen leest wat hij wil. Door dit rustig op te bouwen, wordt lezen een vertrouwd ritueel.

Bespreek dat ieder kind anders leest

Kinderen vergelijken zichzelf soms met anderen. Het is belangrijk dat zij leren dat ieder kind een eigen leessmaak en eigen leestempo heeft.

Voorbeeld

De leerkracht kan zeggen:
“Je hoeft niet hetzelfde boek leuk te vinden als je buurman. Iedereen leest iets anders. Dat maakt onze klas juist interessant.”

Dit geeft kinderen vertrouwen en ruimte om te kiezen wat bij hen past.

Combineer keuzevrijheid met begeleiding

Keuzevrijheid betekent niet dat kinderen helemaal alleen gelaten worden. De leerkracht helpt hen om keuzes te maken die passen bij hun niveau en interesse.

Voorbeeld

Een kind dat steeds boeken kiest die te moeilijk zijn, krijgt begeleiding:
“Ik zie dat je dit boek graag wilt lezen. Laten we samen kijken of dit bij je past. Ik heb ook een boek dat hierop lijkt en misschien net iets fijner leest. Kies maar welke jij wilt proberen.”

Kinderen voelen zich gezien en behouden hun vrijheid.

Conclusie

Leesmotivatie ontstaat niet vanzelf. Maar keuzevrijheid is een krachtig middel om kinderen in groep vier enthousiast te maken voor lezen. Wanneer kinderen mogen kiezen wat zij lezen en hoe zij lezen, raken zij meer betrokken bij de tekst. Ze ontwikkelen een eigen smaak, krijgen meer zelfvertrouwen en ervaren dat lezen plezier kan geven.

Wie keuzevrijheid serieus neemt, legt de basis voor gemotiveerde lezers die niet alleen beter willen lezen, maar het ook echt leuk gaan vinden.