Hoe afbeeldingen helpen bij begrijpend lezen

Kinderen in groep vier maken een belangrijke stap in hun leesontwikkeling. Ze lezen langere teksten, leren nieuwe woorden en ontdekken dat lezen meer is dan zinnen ontcijferen. Toch blijft het begrijpen van teksten soms lastig. Afbeeldingen kunnen dan een waardevolle steun zijn. Ze geven kinderen houvast, helpen om verbanden te leggen en maken informatie visueel en concreet.

Afbeeldingen zijn niet alleen versiering. Ze vormen een belangrijk onderdeel van het leesproces en kunnen het begrip van kinderen en hun leesstrategieën aanzienlijk vergroten. Dit is handig voor op de LVS-toetsen van Leerling in Beeld, IEP, Dia en Boom.

Waarom beelden zo goed werken voor jonge lezers

Kinderen in groep vier denken nog veel in beelden. Hun taalontwikkeling groeit, maar hun visuele geheugen is vaak sterker dan hun talige geheugen. Afbeeldingen maken informatie zichtbaar en tastbaar.

Een afbeelding ondersteunt kinderen op meerdere manieren:

• ze helpt om een situatie voor je te zien;

• ze maakt moeilijke woorden begrijpelijk;

• ze helpt om verbanden te leggen tussen onderdelen van de tekst;

• ze vergroot de motivatie om te lezen.

Voorbeeld

Wanneer een tekst gaat over een sneeuwstorm, en er staat een afbeelding bij van een wit landschap, een harde wind en een kind dat tegen de wind in leunt, begrijpen kinderen automatisch dat de situatie koud, gevaarlijk en heftig is, zonder dat al die woorden letterlijk genoemd hoeven te worden.

Afbeeldingen helpen bij het activeren van voorkennis

Voordat kinderen een tekst lezen, kunnen beelden helpen om hun voorkennis te activeren. Een afbeelding geeft direct duidelijkheid over het onderwerp en roept herinneringen, ervaringen en gedachten op.

Voorbeeld uit de klas

Een leerkracht laat een afbeelding zien van een marktplein met kraampjes. De leerlingen praten er even over:
“Ben jij wel eens op een markt geweest?”
“Wat kun je daar kopen?”
“Welke geluiden hoor je hier allemaal?”

Wanneer de klas daarna een tekst leest over een markt, herkennen kinderen veel meer details en begrijpen zij de tekst sneller.

Afbeeldingen ondersteunen het begrijpen tijdens het lezen

Terwijl kinderen lezen, kunnen afbeeldingen helpen om mee te denken met de tekst. Ze bieden extra informatie die niet altijd in woorden wordt genoemd.

Voorbeeld

In een tekst staat dat Sam “niet blij kijkt wanneer hij zijn schooltas opent”.
In de afbeelding zie je dat zijn broodtrommel leeg is en dat er een natte vlek in de tas zit.
De tekst zegt dit niet letterlijk, maar de afbeelding maakt duidelijk waarom Sam niet blij is.

Afbeeldingen helpen kinderen dus om emoties, situaties en gebeurtenissen te begrijpen die niet volledig worden beschreven. Dit versterkt vooral het vermogen om af te leiden.

Afbeeldingen maken moeilijke woorden of begrippen begrijpelijk

Sommige woorden zijn voor kinderen van acht jaar nieuw of abstract. Een afbeelding kan die woorden onmiddellijk concreet maken.

Voorbeelden

• Het woord pluizig wordt duidelijk wanneer kinderen een wollige kittensfoto zien.

• Het woord woest krijgt betekenis wanneer een plaatje een woest paard toont dat steigert.

• Het begrip poolvos wordt helder wanneer er een foto staat van een witte vos in de sneeuw.

Zo hoeven kinderen niet elk woord te kennen om de tekst toch te kunnen begrijpen.

Afbeeldingen helpen bij het samenvatten

Aan het eind van een tekst is het vaak lastig voor kinderen om te bepalen wat het belangrijkste was. Afbeeldingen kunnen daarbij helpen.

Een afbeelding laat vaak de kern van de situatie zien. Wanneer kinderen moeite hebben om te kiezen welke details belangrijk zijn, kan een afbeelding richting geven.

Voorbeeld

Een tekst gaat over een jongetje dat in het bos verdwaalt, zijn weg terug zoekt en een boswachter ontmoet die hem helpt.
Een afbeelding kan het moment tonen waarop de boswachter het jongetje vindt.
Kinderen kunnen dan gemakkelijker samenvatten:
“Het verhaal gaat over een jongetje dat verdwaalt en door de boswachter wordt geholpen.”

Hoe leerkrachten afbeeldingen effectief kunnen inzetten

Afbeeldingen worden het meest waardevol wanneer ze bewust worden gebruikt. Enkele eenvoudige en effectieve manieren zijn:

Conclusie

Afbeeldingen zijn een krachtig hulpmiddel bij begrijpend lezen in groep 4. Ze maken teksten levendiger, begrijpelijker en toegankelijker. Met beelden kunnen kinderen sneller verbanden leggen, meer informatie onthouden en zich beter inleven in een verhaal.

Wie de kracht van afbeeldingen goed benut, helpt kinderen niet alleen bij het begrijpen van teksten, maar ook bij het ontwikkelen van hun denkvermogen.